در واقع هدف این پست ارائه پاسخ در خصوص این سئوال خواهد بود که :

ActiveX چیست ؟

اکتیو ایکس در واقع یک تکنولوژی انقلابی در تحولات نرم افزاری محسوب می شود و با عرضه این تکنولوژی از سوی مایکروسافت ، در واقع تعریفی تازه در حیطه برنامه نویسی ارائه شد که منجر به افزایش سرعت و کارایی در مباحث توسعه نرم افزاری گردید.

به واسطه این تکنولوژی ، درنوردیدن بسیاری محدودیتها ساده تر از قبل شد و در واقع این تکنولوژی منجر به تعریف ساختاری کاملاً متفاوت و کارآمد در زمینه برنامه نویسی شده است.

هدف از ارائه این تکنولوژی آماده سازی یک بستر و الگوی ارتباطی استاندارد جهت برقرای ارتباط بین نرم افزارهای مختلف می باشد.
 
به طور خلاصه ، اکتیو ایکس ها مجموعه ای از کدها و کنترلهای از پیش نوشته / طراحی شده هستند که امکاناتی را در اختیار برنامه نویسان توسعه دهنده قرار خواهند داد که به واسطه آنها قادر به انجام فعالیتهایی در محیطهای توسعه می باشند ( فرضاً در داخل اکسس و یا VB به عنوان محیطهای توسعه ) این محیط توسعه به صورت استاندارد و با توجه به امکانات داخلی قادر به انجام آن کارها نیست و یا اینکه انجام آن کارها به واسطه امکانات داخلی ، بسیار زمان بر و طاقت فرساست و برنامه نویس در صورت عدم استفاده از اکتیو ایکس ، مجبور هست که زمان و انرژی زیادی را در جهت انجام صرف کند.
 
اکتیو ایکس ها مشتمل بر دو نوع اصلی میباشند , ActiveX Dll و ActiveX COM
این دو گونه ، جدا از اینکه مرزهای مشترک وسیعی با هم دارند ولی در حالت کلی اختلافی که به وضوح مشهود هست در این نکته متجلی میشود که ActiveX COM دارای یک رابط کاربری دیداری می باشد و لیکن در ActiveX Dll بدین گونه نیست , توضیحات بیشتری در خصوص این تفاوت در ادامه ذکر می شود.
 
منظور از وجود رابط کاربری دیداری را می شود بدین گونه تفسیر کرد که تنظیمات ActiveX COM را ، شما در پنل Properties میتونید تغییر دهید و در واقع هر نوع اکتیو ایکسی که بدین گونه ، قابلیت تنظیم پارامترهای خودش رو دراختیار برنامه نویس قرار بدهد الزاماً از گونه ActiveX COM خواهد بود.
 
البته در بسیاری موارد ActiveX COM ها علاوه بر امکان اعمال تنظیمات به روش فوق ، امکان پذیرش بسیاری ازتنظیمات رو از طریق کد نویسی هم در اختیار برنامه نویس قرار خواهند داد ( فصل مشترک باActiveX Dll در همین بخش قرار داره )
 
ActiveX COM ها معمولاً بر روی فرم ها اضافه شده و شما قادر هستید پس از اضافه شدن به برنامه ، اونها رو ببینید ولیکن در ActiveX Dll بدین گونه نیست ، ActiveX Dll ها در بخش References به برنامه اضافه شده و شما میتونید نام اکتیو ایکس های اضافه شده رو در داخل اون بخش ملاحظه کنید
 
امکان برقراری ارتباط با ActiveX Dll تنها از طریق کد نویسی امکان پذیر بوده و شما در ActiveX Dll ها شاهد یک محیط کاربری تعاملی که به واسطه آن امکان درج تنظیمات را بدهد، نخواهید بود ( بخشی همچون پنل Properties موجود برای ActiveX COM را ندارد)
 
به طور نمونه در خصوص ActiveX COM میتونیم به کنترلهایی همچون : دکمه ها ، چک باکسها ، دیتاگریدها و … اشاره کرد ، همونطوری که ملاحظه می کنید کلیه مثالها ، اشاره به اشیایی دارند که قابلیت دیدن اونها رو دارید
 
جهت ActiveX Dll هم می تونیم به مبدل تاریخ شمسی Perian Date Converter و یا قفل نرم افزاری Trial Keeper Professional و نمونه های از همین دست اشاره کنیم
 
توضیح : برخی اکتیو ایکس ها هستند که تلفیقی از هر دو گونه ActiveX COM و ActiveX Dll بوده و کلیه مشخصات فوق رو به صورت یکجا دارا هستند ، در این حالت اینگونه اکتیو ایکس هایی همچنان با همون عنوان ActiveX COM شناخته میشوند
 
شاید برای شما تعجب آور باشه , ولی بزرگترین استفاده کننده از تکنولوژی اکتیو ایکس ، همین ویندوزی هست که در حال حاضر شما در حال استفاده از اون هستید ، در واقع ویندوز ترکیبی از مجموعه تعداد زیادی اکتیو ایکس در کنار تعداد محدودی فایل اجرایی هستش !
در واقع تصور برنامه نویسی در یک محیط رقابتی ، بدون استفاده از اکتیو ایکس ها ، تصوری هست که مدتها پیش منسوخ شده